‘2022 yýlý Ekonomi Deðerlendirme ve 2023 Beklentileri’ Toplantýsý EGÝAD Dernek Merkezinde Yaþar Üniversitesi Ýþletme Fakültesi Öðretim Üyesi Doç. Dr. Umut Halaç’ýn katýlýmýyla gerçekleþti. Verilere dayanarak gerçekleþen toplantýda, Dünyanýn ve Türkiye’nin 2022’yi uðurlarken gerçekleþtirebildiði hedefleri ve gelecek yýlda nasýl bir görünüm içinde olmasýnýn beklendiðine yönelik deðerlendirmeler ele alýndý.

Katma deðerli üretime yönlenmeli

Ýþ insanlarýnýn son yýllarda belirsizlikten kaynaklanan tedirginlik ve kaygý yaþadýðýnýn belirtildiði etkinlikte, dýþ ticaretin ara mal ithalatý ve ara mal ihracatý aðýrlýklý olarak gerçekleþtirildiði için ticaretin büyümeye dönüþemediðine dikkat çekildi. Katma deðerli üretimin arttýrýlmasý gerektiðine vurgu yapýldý. Dýþ Ticaret açýðýnýn 91 milyar dolara ulaþtýðýný belirten Öðretim Üyesi Doç. Dr. Umut Halaç, “Ýthalat için tüketim mallarýnýn oranýnýn yüzde 8 olmasý çok kötü deðil fakat ara mal alýp sattýðýmýz için dýþ ticaretten ne yazýk ki olumlu sonuç alamýyoruz. Sadece bu hükümet döneminde deðil önceki hükümet dönemlerinde de ayný hata yapýlmaktaydý.” dedi. Rekabetçi döviz kuru mantýðý içinde ilerlemek istendiðini hatýrlatan Halaç, Türk Lirasýný diðer para birimleri karþýsýnda biraz daha deðersiz tutup Dýþ Ticarette döviz kuru avantajýnýn kazanýlmak istendiðine dikkat çekerek, “Bu durumda Dýþ Ticaret açýðýmýzýn azalmasýný bekledik. Ama azalmadý. Niye azalmadý. Çünkü, Türkiye olarak ara malý alýyoruz. Ara malý satýyoruz. Rekabetçi döviz kuru mantýðýnda bu sistem bize artý getirmiyor. 1980’lerden beri süregelen bu mantýk ve sistemle Türkiye debelenmeye devam ediyor. Ara malý alan ülke ile ara malý satan ülke konumundan çýkmalýyýz. Geçen yýl Ocak- Ekim ayý aralýðýnda 33 milyar dolarlýk açýk vermiþiz, bu yýl ayný dönemde 91 milyar dolarlýk açýk oluþmuþ. Açýlan bu ara makas da bize gösteriyor ki Rekabetçi döviz kuru mantýðý artýk çalýþmýyor” dedi.

Eðitimli iþsizler ordusu yaratýldý

Dýþ ticarette büyüme potansiyelli hareketlenmenin mutlaka istihdama da yansýyacaðýný belirten Doç. Dr. Umut Halaç, bu þekilde istihdamdaki dokunun da deðiþeceðini vurgulayarak, “Þu anda yüzde 10 civarýnda bir iþsizlik oranýmýz var. Bu konuda altý çizilmesi gereken nokta, iþsizlik oranlarý kadar iþsizlik yapýsýnýn da deðiþmeye baþlamasýdýr. Burada ilginç bir nokta var. Son yýllarda iþsizlik dokusunun deðiþtiðini gözlemlemeye baþladýk. Bu ülkede okur yazar deðilseniz ve iþ arýyorsanýz bir üniversite mezununa göre iþsiz kalma ihtimaliniz daha düþük. Bu þunu gösteriyor demek ki biz üretimde yüksek eðitimli insanlara daha az ihtiyaç duymaya baþladýk. Bu ülke üretimini aðýrlýklý olarak lise altý eðitimliler ve lise eðitimlileri üzerine kurmuþ durumda. Bu da gösteriyor ki üretim dokumuzda yüksek eðitimli insanlara öncelik vermiyoruz. Bu da yurtdýþýna beyin göçünü beraberinde getiriyor. Katma deðerli ürünleri üretecek insanlarýn daha az istihdam edildiðini görüyoruz. Ayný þekilde eðitim düzeyi yüksek olmayan erkeklerin daha çok istihdam edildiðini de söyleyebilirim. Bizim ülkemizdeki istihdam yapýsý “az eðitimli erkeklere" daha fazla istihdam imkâný saðlýyor” dedi.

Büyümedeki dalgalanma istikrarsýzlýk yaratýyor

Büyüme rakamlarýný da irdeleyen Halaç, bu alanda da büyük bir dalgalanma sebebiyle kimsenin uzun vadeli planlama yapamadýðýna vurgu yaparak, “Üç aylýk veriler incelendiðinde büyüme rakamlarýnda bazý yýllarda yüzde 16’lýk dalgalanmalar olduðu görülmekte. Yüzde 22.25’lik bir büyüme sonrasýnda 7.89 luk bir büyüme görüyorsunuz. Bunu nasýl stabilize edersiniz? Örneðin 7.5 gibi her seferinde bu oranda büyüme olsa planlama yapabilirsiniz. Ama 22.25 gibi mükemmel bir büyümeden sonra 7.8, 9.6, 7.52, 7.73, 3.85 olarak devam ediyor. Bu dalgalanmalar ekonomik istikrarýn oluþturulmasýný engelliyor. Büyüme performansý açýsýnda biz bu yýlý yüzde 5.5-6 arasýnda bir yerde noktalayacaðýz. Bundan sonraki süreçte benzer bir þekilde dalgalý bir büyüme patikasý göreceðiz” dedi.